‘Met goed databeleid worden gemeenten niet alleen slagvaardiger maar ook dienstbaarder’

Dit is een expertquote van Ben van der Hee, Partner Public, Boer & Croon.

U kunt dit bericht, of delen hiervan gebruiken op uw kanalen, met vermelding van de naam van de expert en organisatie. Aanleiding: VNG presenteert datastrategie

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft afgelopen week een overkoepelende datastrategie gepresenteerd met als doel gemeenten te ondersteunen bij het benutten van data om ontwikkelingen te voorspellen, slimmer beleid te ontwikkelen en de uitvoering te versterken.

Dit initiatief van de VNG komt op een goed moment, omdat gemeenten met goed datamanagement efficiënter kunnen werken. Dat betekent niet alleen dat er fondsen overblijven voor mooie projecten (of dat de gemeentelijke lasten omlaag kunnen gaan), maar ook dat gemeenteambtenaren minder saai, repetitief werk hoeven te verrichten en fouten kunnen worden voorkomen. Er zijn echter enkele valkuilen die moeten worden vermeden.

Allereerst is het van groot belang om de burgers goed mee te nemen in dit proces. Het is belangrijk om duidelijk uit te leggen wat het gebruik van data inhoudt en wat de voordelen en beperkingen ervan zijn. Transparantie is hierbij essentieel, zodat burgers begrijpen waar de gemeente mee bezig is en eventuele angsten of weerstand kunnen worden weggenomen. Het is begrijpelijk dat mensen soms terughoudend zijn vanwege recente schandalen, zoals de toeslagenaffaire, maar het is belangrijk om het gebruik van data en algoritmes niet als iets negatiefs te bestempelen. Een openbaar algoritmeregister, zoals de Gemeente Amsterdam heeft, is een goede aanzet tot transparant databeleid.

Een ander belangrijk aspect is de samenwerking tussen gemeenten en andere spelers in het veld. Gemeenten hebben vaak te maken met een breed scala aan organisaties en uitvoerders. Het is essentieel dat gemeenten samenwerken en data delen met andere partijen, zoals grote landelijke uitvoeringsorganisaties. Zo kan worden voorkomen dat burgers tussen wal en schip vallen en mensen die hulp behoeven tijdig worden opgemerkt. De VNG kan hierin een rol spelen door het harmoniseren en uniformeren van data-ontsluiting, zodat er efficiënter en effectiever samengewerkt kan worden.

Het inventariseren van de bestaande data en de bewaking van de kwaliteit daarvan zijn belangrijke eerste stappen. Vaak is er al veel winst te behalen door eenvoudige technieken toe te passen en ervoor te zorgen dat de data op orde is. Er is over het algemeen geen behoefte aan complexe modellen en geavanceerde analyses. Gewoon de juiste data ter beschikking hebben en weten hoe deze te gebruiken en wel of niet te delen met andere instanties is op dit moment al een hele vooruitgang. Hoe afstandelijk die data, uiteindelijk een verzameling van cijfers en letters, ook lijken, ze kunnen bij de juiste toepassing van groot maatschappelijk belang zijn.