Energieliberalisering beperk marktmacht

Origineel persbericht.

CENTRAAL PLANBUREAU
Onderwerp: persbericht
Nummer: 67
Datum: 15 december 2006

Waakzaamheid tegen marktmacht voorwaarde voor succesvolle energieliberalisering

Liberalisering van de Europese energiemarkt prikkelt bedrijven om kostenefficiënt te opereren. Door marktmacht van grote spelers dreigen echter niet alle bereikte efficiëntievoordelen doorgegeven te worden aan eindgebruikers. Bovendien zullen niet alle mogelijke efficiëntievoordelen ook feitelijk worden bereikt.
Het verminderen van marktmacht op de Europese energiemarkten is dan ook een belangrijke uitdaging voor beleidsmakers. Ook met een vereenvoudiging van de mogelijkheden voor energiehandel tussen lidstaten zijn verdere efficiëntievoordelen te behalen.

Dit concluderen het Centraal Planbureau (CPB) en het Duitse onderzoeksinstituut ZEW in de vandaag verschenen gemeenschappelijke studie Liberalisation of European energy markets: challenges and policy options. De studie is een uitgebreide versie van een CPB/ZEW-achtergrondbijdrage aan het Competitiveness Report 2006 van de Europese Commissie. Deze laatste publicatie is op vrijdag 1 december verschenen.
De studie geeft een overzicht van de ervaringen met liberalisering van elektriciteits- en gasmarkten op het gebied van productiviteit, leveringszekerheid en effecten op het milieu, en bespreekt beleidsopties om de werking van de markten te verbeteren.

Marktmacht belemmert doorgifte productiviteitsvoordelen aan consument
Internationale ervaring leert dat, als gevolg van liberalisering, elektriciteitsproductie gepaard gaat met lager brandstofgebruik, lagere operationele kosten en een hogere benuttingsgraad van centrales. Waar markten nog niet voldoende concurrerend zijn komen deze voordelen echter niet ten goede aan de consument. Overheidsingrijpen kan nodig zijn om concurrentie te bevorderen. Dat kan door de structuur van de markt te beïnvloeden, bijvoorbeeld via fusiecontrole of splitsing van bedrijfsonderdelen, maar ook bijvoorbeeld door het reguleren van energieleveringscontracten.

Leveringszekerheid bewerkstelligen door goed marktontwerp
Competitieve elektriciteits- en gasmarkten kunnen tot voldoende investeringen in productievermogen leiden. Immers, als toegestaan wordt dat de gas- en elektriciteitsprijzen aanzienlijk kunnen stijgen bij tijdelijke pieken in de vraag, is het voor bedrijven in beginsel aantrekkelijk om te investeren in piekcapaciteit. Belemmering van efficiënte prijsvorming; bijvoorbeeld door het instellen van een prijsplafond, of de dreiging daartoe, in perioden dat prijzen hoog zijn; kan energiebedrijven daarentegen ontmoedigen om te investeren in reservecapaciteit voor perioden van schaarste. Dat kan vervolgens leiden tot een verlaging van de leveringszekerheid op langere termijn.
Afnemers worden in geliberaliseerde markten geconfronteerd met meer beweeglijke energieprijzen. Dit is economisch efficiënt: grootafnemers kunnen zo hun energievraag reduceren in tijden van schaarste, wat maatschappelijk efficiënt kan zijn. Dit bevordert tegelijkertijd de leveringszekerheid op geliberaliseerde energiemarkten omdat dit de piekbelasting vermindert. Daar staat tegenover dat prijsschommelingen meer onzekerheid kunnen creëren voor afnemers. Een goede werking van de markt vereist dat afnemers voldoende mogelijkheden hebben om zich in te dekken tegen prijsschommelingen. Dit kan bijvoorbeeld door in contracten een vaste prijs af te spreken.

Effecten op milieu
Liberalisering kan zowel positieve als negatieve effecten op het milieu hebben. Zo leidt betere brandstofefficiëntie tot lagere emissies van schadelijke stoffen, maar kan de totale energieconsumptie weer toenemen wanneer liberalisering leidt tot lagere prijzen. Ook kan de brandstoffenmix gebruikt in elektriciteitsproductie veranderen als gevolg van liberalisering. Het milieu-effect hiervan kan per land verschillen, afhankelijk van de uitgangssituatie.


CPB Document 138, Liberalisation of European energy markets: challenges and policy options, ISBN 90-5833-305-1 is te bestellen bij:

Bibliotheek Centraal Planbureau
Postbus 80510
2508 GM Den Haag
Telefax: 070-3383350
E-mail: [email protected]
Prijs: 9,- euro

De publicatie is tevens (gratis) beschikbaar als PDF-bestand op de website van het CPB (www.cpb.nl).


Inlichtingen bij: Gijsbert Zwart (tel: 070 - 3386116) of Jacqueline Timmerhuis (tel: 070 - 3383477)


ANP Pers Support, de redactie van het ANP is niet verantwoordelijk voor de inhoud.

ANP Pers Support is een joint venture van het ANP en PR Newswire.